Küresel vergi optimizasyonuna bugünden bakış: zorluklar, fırsatlar, yönetişim
Neden şimdi? Şeffaflık arttı, kurallar sertleşti
Küresel vergi optimizasyonu, büyüme hedefi olan her işletme için artık finans ve hukuk stratejisinin merkezinde durur. OECD’nin Asgari Kurumlar Vergisi (Pillar Two) 2024 itibarıyla birçok ülkede yürürlüğe girdi; ülke bazlı raporlama, ekonomik öz (substance) ve veri paylaşımı standartlaştı. Vergi idareleri, grup içi işlemleri anlık analiz eden teknolojileri kullanır. Bu tablo, plansız yapıları hızla riskli hâle getirir.
- 15% küresel asgari vergi uygulanmaya başladı; geçici güvenli liman kuralları 2026’ya kadar rahatlama sağlasa da veri kalitesi şarttır.
- ATAD 2 hibrit uyumsuzluk kuralları ve CFC rejimleri AB’de yaygınlaştı; ABD GILTI ve FDII rejimleri ile etkileşim doğurur.
- Ülke içi dijital hizmet vergileri (DST) ve ekonomik varlık testleri, iş modelinizi kalıcı işyeri (PE) riskiyle karşılaştırır.
Yanlış adımın bedeli yüksektir
Uyumsuz bir yapı, çifte vergileme, gecikme faizi, ceza, hibe/teşvik kaybı ve itibar erozyonuna yol açar. Doğru kurguladığınız strateji ise nakit akışını güçlendirir, yatırımı hızlandırır ve board seviyesinde öngörü üretir.
- Operasyon-elverişli vergi oranı (ETR) hedefleyin; sadece nominal oranlara bakmayın.
- Vergiyi tedarik zinciri, bordro, lisans ve finansman kararlarınızla birlikte yönetin.
- Ekonomik öz yaratın: insan, fonksiyon ve risk dağılımını belgelendirin.
Corpenza nasıl destekler?
Corpenza, Avrupa’da ve globalde şirketleşme, oturum/çalışma izinleri, uluslararası muhasebe, payroll ve personel kiralama (posted worker) ile yatırımla vatandaşlık ve vergi optimizasyonu süreçlerini tek kanaldan yönetmenizi sağlar. Her adımı uyum, veri ve operasyon üçgeninde kurarız.
Global vergi optimizasyonu: kavramlar, yöntemler ve stratejiler
Yargı seçimi ve yapılandırma: “nerede” kadar “nasıl” da önemlidir
Holding, ticaret, IP ve finansman fonksiyonlarını aynı elde toplamak zorunda değilsiniz. Vergi anlaşmaları, stopaj oranları, katma değer vergisi (KDV/ÖTV), yeniden işletme kolaylığı, serbest bölgeler ve ekonomik öz gerekliliklerini birlikte tartın.
- Holding yapısı: AB Ana-Ortaklık Direktifi kapsamındaki temettü istisnalarını ve yerel stopajları karşılaştırın.
- Finansman: Borç/öz sermaye dengesini faiz kısıtlama kuralları (EBITDA kısıtı) ile test edin.
- Serbest bölgeler ve özel rejimler: BAE kurumlar vergisi (9%) altında “nitelikli serbest bölge” avantajlarını substance ile eşleştirin.
Transfer fiyatlandırması: değer neredeyse kâr orada görünür
DEMPE fonksiyonlarına (geliştirme, iyileştirme, bakım, koruma, kullanma) ve tedarik zinciri gerçeklerine göre ücretlendirme kurun. Sadece yöntemi seçmeyin; veri, karşılaştırılabilirler ve sözleşmelerle stratejiyi güçlendirin.
- Yöntem seçimi: CUP, Maliyet Artı, Yeniden Satış, TNMM veya Kâr Bölüşümü; işlem türüne göre karar verin.
- Belgelendirme: Master File, Local File ve Ülke Bazlı Rapor (CbCR) tutarlılığını sağlayın.
- APA: Peşin fiyatlandırma anlaşmaları ile uzun vadeli öngörü yaratın.
IP kutuları ve Ar-Ge teşvikleri: BEPS 5’e “nexus” ile uyum
IP box/patent box rejimlerini kullanırken, harcama bağlantılı “nexus” kuralını ihmal etmeyin. İndirimi talep eden birim, Ar-Ge faaliyetini ve harcamayı gerçek olarak üstlenmelidir. İlgili ülkedeki inceleme eşiğini ve belge setini netleştirin.
- Ar-Ge kredileri ve süper indirimler: Nakit akışı etkisini yıllık bütçeye bağlayın.
- Royalty politikası: Lisans oranlarını pazar verileriyle ve sözleşme şartlarıyla destekleyin.
Hibrit düzenlemeler ve CFC: iki kez indirim kovalarken iki kez vergiye yakalanmayın
Hibrit araçlar ve şeffaf/örtülü yapılar, ATAD 2 ve benzeri rejimlerde hızla düzeltmeye tabi olur. CFC kurallarını ülke bazında izleyin; ABD GILTI ile AB CFC etkileşimi ETR hedefinizi değiştirebilir.
- Hibrit uyumsuzluklar: Çifte indirim veya indirim/gelir tanınmama etkisini kapatın.
- CFC planlama: Pasif gelir yoğunluğunu düşürün, substance ve yerel vergi oranıyla denge kurun.
Uluslararası iş gücü, bordro ve mobilite: vergi stratejisini insan kaynağıyla hizalayın
Uzaktan çalışma, payroll ve PE riski
Uzaktan çalışanlar ve sözleşmeli personel, PE riskini tetikleyebilir. İş sözleşmeleri, işveren yükümlülükleri, işyeri tanımı ve satış yetkileri bu riskin ana belirleyicileridir. Payroll’u doğru kurmadan vergi optimizasyonu sürdürülemez.
- Payroll (bordro): Corpenza üzerinden uzaktan çalışanların ve sözleşme kapsamındaki personelin maaşını gider yazın; stopaj, SGK/SSK ve yan hakları yerel hukuka göre yönetin.
- Employer footprint: Satış/temsil yetkilerini kısıtlayın; pazarlama/arka ofis fonksiyonlarını sözleşmeyle netleştirin.
- Ekip lokasyonu: 183 gün, içeriye dönüşümlü seyahat ve ofis günleri toplamını izleyin.
Posted worker ve personel kiralama: A1, bildirimler ve eşit ücret
AB’de geçici görevlendirme (Posted Worker) kurallarını ihmal etmeyin. A1 sosyal güvenlik belgesini alın; ücret, çalışma süreleri ve iş sağlığı kurallarını ev sahibi ülkeye göre yönetin.
- Bildirimler: Ev sahibi ülke portallarında görevlendirme bildirimi yapın (ör. Fransa SIPSI).
- Ücret ve izinler: “Eşit işe eşit ücret” ilkesini uygulayın; toplu sözleşme hükümlerini kontrol edin.
- Corpenza personel kiralama: Geçici istihdam bürosu olarak posted worker sürecini uçtan uca yürütün.
Oturum/çalışma izinleri, Golden Visa ve yatırımla vatandaşlık
Yetenek çekmek ve kurumsal mobiliteyi hızlandırmak için doğru göç kanallarını seçin. AB Mavi Kart güncellenmiş eşiklerle daha erişilebilir hâle geldi. Golden Visa programlarında bazı ülkeler gayrimenkul yolunu sınırlar veya kapatır; fon/iş yaratma seçenekleri öne çıkar.
- Oturum izni: Yöneticiler ve kilit uzmanlar için hızlandırılmış vizeleri ve aile birleşimini planlayın.
- Yatırımla vatandaşlık: Uyum incelemesini (kaynak doğrulama, AML/KYC) baştan tamamlayın.
- Güncellemeler: 2024–2025 döneminde Yunanistan minimum yatırım tutarlarını yükseltti; Portekiz gayrimenkul rotasını sınırlandırdı; ETIAS 2025’te devreye girecek.
Uyum, raporlama ve risk kontrolü: kuralları stratejiye çevirin
BEPS, Pillar Two ve minimum vergi
15% asgari vergi, yüksek-vergi ülkelerde bile grup ETR’yi yukarı çeker. Gelir dâhil etme (IIR), yetersiz vergilendirilmiş kârlar (UTPR) ve nitelikli iç asgari vergi (QDMTT) entegrasyonunu ülke ülke planlayın.
- Transisyon güvenli liman: CbCR temelli geçici kurallardan yararlanmak için veri doğruluğunu artırın.
- Vergi muhasebesi: GloBE hesaplarını ERP’de ayrı takip edin; TDT’yi yönetim raporlarına yansıtın.
Raporlama yükümlülükleri: belgeler tutarlı konuşsun
CbCR, Master/Local File, UBO kayıtları, DAC6/MDR, FATCA/CRS ve e-faturalama dalgası birlikte ilerler. Tutarsız beyanlar incelemeyi tetikler.
- UBO ve AML: Nihai faydalanıcı beyanlarını güncel tutun; kaynak doğrulamasını dijitalleştirin.
- MDR/DAC6: Sınır aşan düzenlemelerin işaretleyicilerini (hallmarks) işlem öncesi tarayın.
- KDV ve e-fatura: AB’de ViDA gündemi dijital raporlamayı hızlandırır; yerel SAF-T/e-Defter şemalarını ERP’ye entegre edin.
İç kontrol, veri ve teknoloji
Vergi fonksiyonu veri kalitesine yaslanır. Fiyatlandırma, bordro, tedarik ve muhasebe akışlarını tek veri modeliyle bağlayın. Denetim izini otomatik üretin.
- Kontrol matrisi: Transfer fiyatlandırması, PE, KDV, stopaj ve göç için anahtar kontroller kurun.
- Veri gölü ve otomasyon: CbCR, Pillar Two, TP karşılaştırılabilirlerini otomatik güncelleyin.
- Politika yönetimi: Yetki, imza ve sözleşme şablonlarını global ölçekte standardize edin.
Uygulanabilir yol haritası ve Corpenza yaklaşımı
İlk 90 gün: hızlı tanı ve risklerin kilidini açma
Karar almayı hızlandırmak için üç aşamalı bir çerçeve öneriyoruz. Bu çerçeve, vergi optimizasyonunu uyum ve mobilite ile birlikte ele alır.
- Tanı (Gün 1–30): Hukuki yapı haritası, PE/CFC taraması, TP politika gözdenirmesi, payroll ve posted worker denetimi.
- Tasarım (Gün 31–60): Holding/IP/finansman konumlandırması, APA stratejisi, QDMTT/Pillar Two uyumu, KDV ve e-fatura planı.
- Uygulama (Gün 61–90): Şirket kuruluşu, banka ve UBO kayıtları, göç başvuruları, payroll devri, TP belgeleri ve raporlama takvimi.
2025 ufku: pazar fırsatları ve regülasyon takvimi
Düzenleyiciler, vergi ve mobiliteyi eşgüdümlü yönetir. Değişimi izleyip iş modeliyle eşleştirin.
- Asgari vergi yayılımı: AB, Birleşik Krallık ve birçok G20 ülkesi uygulamayı genişletiyor; güvenli limanlar kademeli sona eriyor.
- BAE ve Körfez: Kurumlar vergisi ile şeffaflık artıyor; serbest bölge avantajları substance şartıyla devam ediyor.
- AB mobilite: Mavi Kart esnekleşti; ETIAS devreye giriyor; posted worker bildirim denetimleri sıkılaşıyor.
- Golden Visa: Bazı ülkeler gayrimenkul rotasını sınırlandırdı; fon, teknoloji ve istihdam yaratma odaklı seçenekler öne çıkıyor.
Corpenza’nın entegre çözüm seti
Tek noktadan, çok ülkeli çözüm sunarız. Her servis, vergi optimizasyonu ve uyum hedeflerinize doğrudan katkı verir.
- Şirket kuruluşu: Holding, IP ve ticari birimleri hedef ülkelere kurun; banka ve UBO süreçlerini hızlandırın.
- Uluslararası muhasebe: Grup raporlama, e-fatura/SAF-T, KDV iade ve stopaj yönetimini standartlaştırın.
- Transfer fiyatlandırması: Politika tasarımı, benchmark, Master/Local File ve APA başvuruları.
- Payroll ve bordro: Uzaktan ve sözleşmeli personelin maaşlarını bizim üzerimizden gider yazın; yerel vergi/sosyal güvenlik yükümlülüklerini yönetin.
- Personel kiralama (posted worker): A1, bildirim ve saha uyumunu garanti altına alın.
- Oturum/çalışma izinleri ve Golden Visa: Yönetici mobilitesini ve aile birleşimini planlayın; yatırımla vatandaşlık seçeneklerini şeffaf due diligence ile yürütün.
- Vergi optimizasyonu: Pillar Two, CFC ve hibrit kurallara uyumlu, kalıcı ve denetlenebilir yapı kurun.
Özetle: Global vergi optimizasyonu, tek bir hamleden ibaret değildir. Yapı, insan, veri ve uyumu aynı planda birleştiren şirketler sürdürülebilir bir şekilde vergi yükünü düşürür, regülasyon şoklarını yönetir ve büyüme hızını korur. Corpenza, bu çok değişkenli denklemi operasyonel gerçeklik ve hukuki çerçeveyle bir araya getirir; siz büyümeye odaklanırsınız.
