Letonya Golden Visa Sahipleri İçin Vergi Planlamasına Giriş
Letonya Golden Visa ile vergi planlamasını neden birlikte düşünmelisiniz?
Letonya Golden Visa, görece düşük yatırım tutarlarıyla Schengen bölgesine giriş, AB içi mobilite ve orta vadede kalıcı oturum imkânı sağlar. Ancak bu programdan tam fayda almak için, oturum hakkıyla vergi yükümlülüklerini mutlaka birlikte planlamanız gerekir.
Letonya, dağıtılmayan şirket kârlarında %0 kurumlar vergisi, miras ve servet vergisinin olmaması, geniş çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ağı ve esnek oturum kurallarıyla yatırımcılar için dikkat çekici bir vergi ortamı sunar. Bu ortam, doğru yapılandırma ile hem kişisel hem kurumsal düzeyde ciddi vergi optimizasyonu anlamına gelir.
Corpenza, Avrupa’da ve globalde mobilite, şirketleşme ve iş gücü çözümleri sunan bir danışman olarak, Letonya Golden Visa planlamasında oturum izni, şirket kuruluşu, uluslararası muhasebe, payroll ve vergi optimizasyonunu tek çatı altında birleştirir. Bu yazıda, Golden Visa alan veya almayı planlayan yatırımcılar için uygulanabilir vergi planlama başlıklarını adım adım ele alacağız.
Residency by investment ≠ vergi mükellefiyeti
Letonya’da yatırım yoluyla oturum almak, otomatik olarak Letonya vergi mukimi olmanız anlamına gelmez. Vergi planlaması yaparken şu ayrımı net tutun:
- Golden Visa / oturum izni: Ülkede yasal ikamet ve seyahat serbestisi sağlar.
- Vergi mükellefiyeti (tax residency): Hangi ülkede dünya çapındaki geliriniz üzerinden vergi ödeyeceğinizi belirler.
Strateji oluştururken önce hangi ülkede vergi mukimi olmak istediğinizi, sonra da Letonya’daki yatırımınızın bu tabloya nasıl uyduğunu planlayın.
Letonya’da Vergi Mükellefiyeti Kuralları: Nerede “Evde” Sayılırsınız?
183 gün kuralı ve “hayati menfaat merkezi” testi
Letonya vergi mevzuatı, vergi mukimliğini iki ana kritere bağlar:
- Bir takvim yılında 183 gün veya daha fazla Letonya’da bulunursanız, kural olarak vergi mukimi sayılırsınız.
- Aileniz, ana ikametgâhınız, işiniz veya ekonomik çıkarlarınız ağırlıklı olarak Letonya’da ise, ülke sizin “hayati menfaat merkeziniz” (centre of vital interests) olarak kabul edilebilir.
Sadece Golden Visa sahibi olmak ya da Letonya’da gayrimenkul bulundurmak, tek başına vergi mukimliğini tetiklemez. Ancak oturum iznini aktif yaşam üssü olarak kullanırsanız, pratikte Letonya vergi mukimliğine geçersiniz.
Mukim ve gayrimukim yatırımcı için temel farklar
Golden Visa kapsamında iki farklı profil ortaya çıkar:
- Gayrimukim yatırımcı: Letonya’da 183 günden az kalan ve hayati menfaat merkezi başka ülkede olan kişi. Letonya, bu durumda sadece Letonya kaynaklı gelirleri (örneğin Letonya’daki kira gelirleri, yerel şirketten alınan maaş veya temettü) vergilendirir.
- Mukim yatırımcı: 183 gün kuralını aşan veya hayat merkezi Letonya’ya kayan kişi. Letonya, bu kişiyi dünya genelindeki gelirleri üzerinden vergilendirir; çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları devreye girer.
Oturum stratejinizi çizerken, hangi kategoride kalmak istediğinizi netleştirin. Özellikle yüksek gelirli profesyoneller ve iş sahipleri için, “farkında olmadan” mukim statüsüne geçmek beklenmedik bir vergi yükü yaratır.
Pratikte gün sayımı ve belge yönetimi
Uygulamada vergi planlaması için:
- Letonya’ya giriş–çıkışları dijital olarak kaydedin; 183 güne yaklaşınca danışmanınızla risk senaryosunu değerlendirin.
- Aile ikametgahı, çocukların okulu, ana iş adresi gibi unsurların hangi ülkede yoğunlaştığını belgelerle destekleyin.
- Geliriniz farklı ülkelerde dağılmışsa, Letonya’nın çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları tablosunu dikkate alarak yapı kurun.
Corpenza, oturum ve şirket kurulumu süreçleriyle birlikte vergi mukimliği senaryolarını da modelleyip, hem Letonya hem de kendi ülkenizdeki riskleri görmenizi sağlar.
Letonya Vergi Sistemi: Golden Visa Yatırımcısının Bilmeyi Zorunlu Olduğu Temel Başlıklar
Kurumlar vergisi: Dağıtılmayan kârda %0 modeli
Letonya, kurumlar vergisinde bölgeye özgü bir model uygular. Şirket, elde ettiği kârı işletmede tuttuğu sürece kurumlar vergisi ödemez. Vergi, sadece kâr dağıtımı yaptığınızda devreye girer.
- Dağıtılan kârlar üzerinden efektif olarak %20 kurumlar vergisi uygulanır.
- Şirket içinde bırakılan ve yeniden yatırıma yönlendirilen kârlara kurumlar vergisi yoktur.
Golden Visa için şirket yatırım yolunu seçen yatırımcılar, bu sayede AB içi bir “birikim ve yeniden yatırım” kasası kurup vergiyi zamana yayabilir. Corpenza, Letonya’da kurulan bu şirketlerin muhasebesini ve uluslararası raporlamasını üstlenerek, dağıtım anına kadar olan süreçte vergi deferral stratejisi kurar.
Kişisel gelir, temettü ve sermaye kazancı vergileri
Letonya’da:
- Kişisel gelir vergisi oranları kademeli yapı gösterir; yatırım gelirleri ve temettülerde genelde %20–25,5 aralığına hazırlık yapın.
- Şirket kârı zaten kurumlar vergisine tabi tutulduysa, temettüde çifte vergilendirme önlenir; efektif yük sınırlı kalır.
- Çoğu sermaye kazancı (örneğin menkul kıymet satışları) %20–25,5 civarında vergilenir; ancak uzun süreli gayrimenkul elde tutma ve yeniden yatırım durumlarında istisnalar gündeme gelir.
Vergi mukimi değilseniz, bu oranlar sadece Letonya kaynaklı gelirleriniz için geçerlidir; diğer ülkelerdeki portföy gelirleriniz kendi ülkenizin rejimine tabidir.
Gayrimenkul, emlak ve kira gelirleri
Golden Visa’nın gayrimenkul yatırım yolu için özet çerçeve:
- Yatırım için belirli bölgelerde asgari €250.000’lik gayrimenkul alımı gerekir.
- Satın alım sırasında genelde yaklaşık %5’lik bir devlet harcı / vergi yüküyle karşılaşırsınız.
- Emlak vergisi, taşınmazın kadastro değerine göre yaklaşık %0,2–3 bandındadır; arsa ve ticari mülklerde oran daha yüksektir.
- Kira gelirleri için standartta %25,5 civarı vergi yüküne hazırlık yapın; gider ve amortisman planlamasıyla net oranı aşağı çekebilirsiniz.
Gayrimenkulü kendi ikametiniz olarak uzun süreli kullanırsanız veya belirli süre sonunda satış gelirini Letonya’daki başka bir taşınmaza yönlendirirseniz, sermaye kazancı vergisi istisnası gündeme gelebilir. Bu noktada detaylı teknik hesap yapmanız gerekir.
Servet, miras ve stopaj vergisi görünümü
Letonya, Golden Visa yatırımcısı için şu açılardan avantaj sağlar:
- Servet vergisi uygulanmaz.
- Miras ve tereke vergisi bulunmaz; kuşaklar arası varlık aktarımında planlama kolaylaşır.
- Geniş çifte vergilendirmeyi önleme ağı sayesinde, birçok ülkeden gelen temettü ve faiz gelirinde stopaj oranları aşağı iner.
Özellikle aile ofisleri ve çok kuşaklı servet yapıları için bu çerçeve, Letonya’yı Avrupa içinde stratejik bir “holding ve varlık yönetimi” üssü haline getirir.
Golden Visa Yatırım Seçeneklerine Göre Vergi Stratejileri
Şirket yatırımı (business route): AB içinde vergi verimli bir merkez kurmak
Golden Visa için şirket sermayesine en az €50.000–€100.000 aralığında yatırım yapabilirsiniz. Bu modelde:
- Şirket, faaliyetleri üzerinden yıllık belirli bir vergi ve katkı yükünü karşıladığında oturum izni yenileme koşullarını sağlarsınız.
- Dağıtılmayan kârlar üzerinden kurumlar vergisi ödemezsiniz; sadece temettü dağıtımında vergi doğar.
- Uluslararası holding yapısında Letonya şirketini, diğer ülkelerdeki iştirakleri tutan bir “AB holding” olarak kurgulayabilirsiniz.
Corpenza, Letonya’da şirket kuruluşu, banka ilişkileri ve uluslararası muhasebe süreçlerini yönetir. Ayrıca payroll hizmetiyle, farklı ülkelerde uzaktan çalışan personeli Letonya şirketi üzerinden istihdam edebilir, bordro ve vergilerini tek merkezden yönetebilirsiniz. Firmalar bu sayede:
- Uzaktan çalışan ve sözleşmeli personel maaşlarını gider olarak gösterebilir.
- AB iş gücüne erişirken uyum (compliance) riskini minimize eder.
- Posted worker (geçici görevlendirme) modelleriyle kısa süreli proje ekiplerini Letonya üzerinden yasal zemine oturtur.
Gayrimenkul yatırımı: kira, sermaye kazancı ve aile planlaması
Gayrimenkul rotasını seçerseniz, vergi planlamasını üç eksende kurgulayın:
- Kira gelirleri: Kira gelirine uygulanacak vergi oranını, gider yazabileceğiniz kalemleri ve amortismanı önceden modelleyin. Gayrimenkulü şahıs yerine Letonya şirketi üzerinden almak, bazı durumlarda net vergi yükünü düşürebilir.
- Uzun vadeli satış: 5+ yıl elde tutma, birincil konut olarak kullanma veya satış kazancını başka bir Letonya taşınmazına yönlendirme gibi durumlarda sermaye kazancı vergisini minimize edebilirsiniz.
- Aile planlaması: Eş ve çocuklarınızı oturum iznine dahil ederken, ileride kalıcı oturum ve vatandaşlık senaryolarında vergi mukimliğinin aile bazında nasıl şekilleneceğini hesaplayın.
Corpenza, Letonya’da gayrimenkul holding şirketi kurup, kira gelirlerinin muhasebesini ve vergi raporlamasını üstlenirken, aynı zamanda diğer ülkelerdeki varlıklarınızla uyumlu bir yapı tasarlar.
Finansal enstrümanlar ve banka mevduatı: pasif gelirde vergi optimizasyonu
Golden Visa çerçevesinde, banka mevduatı veya tahvil benzeri finansal enstrümanlar üzerinden de yatırım yapabilirsiniz. Bu durumda:
- Faiz gelirleri genellikle kaynakta stopaja tabidir; oranı ikamet ettiğiniz ülke ve anlaşmalara göre düşürebilirsiniz.
- Letonya’da vergi mukimi değilseniz, bu faiz gelirini kendi ülkenizde beyan ederken Letonya’da kesilen vergiyi mahsup edebilirsiniz.
- Letonya şirketi üzerinden portföy oluşturursanız, dağıtım zamanlamasını ve ülkesini seçerek toplam vergi yükünü optimize edebilirsiniz.
Bu yapı, özellikle yüksek tasarruf oranına sahip profesyoneller ve aile ofisleri için, Letonya’yı vergi verimli bir sermaye havuzu haline getirir.
Uluslararası Yapılar, Çifte Vergi Anlaşmaları ve İş Gücü Boyutu
Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarını stratejik kullanmak
Letonya, 80’in üzerinde ülkeyle çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması imzaladı. Bu ağ, yatırımcılara şunları sağlar:
- Temettü, faiz ve lisans gelirlerinde stopaj oranlarını düşürme imkânı.
- Aynı gelir için iki ülkede birden vergi ödenmesini engelleme.
- Vergi ikametgâhı çatışmalarında anlaşmalardaki “tie-breaker” kurallarıyla belirsizliği çözme.
Letonya’da şirket kurarken, kendi ülkenizle olan anlaşmanın detaylarını sözleşme ve nakit akışı düzeyinde dikkate alın. Temettü, royalty ve hizmet bedeli akışını, anlaşmanın tanımlarına uygun şekilde yapılandırın.
Uzaktan çalışanlar, posted worker ve payroll planlaması
Golden Visa yatırımınız Letonya’da bir şirket üzerinden yürüyorsa, bu şirketi sadece pasif yatırım aracı değil, aynı zamanda uluslararası iş gücü platformu olarak da kullanabilirsiniz. Burada vergi ve uyum açısından kritik noktalar:
- Farklı ülkelerde uzaktan çalışan ekibiniz, çalıştıkları ülkenin sosyal güvenlik ve gelir vergisi kurallarına tabidir. Ancak işveren olarak Letonya şirketi üzerinden bordrolama yapabilirsiniz.
- Corpenza’nın payroll hizmetiyle, Letonya şirketiniz adına dünyanın farklı noktalarında çalışan personelin maaşlarını gider olarak gösterebilirsiniz; bu, hem vergi hem bilanço yönetimi açısından avantaj sağlar.
- Kısa süreli proje görevlendirmelerinde, Corpenza’nın personel kiralama ve posted worker çözümleriyle, çalışanları geçici istihdam bürosu modeliyle Letonya üzerinden farklı Avrupa ülkelerine yasal olarak görevlendirebilirsiniz.
Bu yapı, özellikle AB içi büyüme arayan teknoloji girişimleri, danışmanlık şirketleri ve proje bazlı çalışan sektörler için, Golden Visa’yı sadece “oturum hakkı” olmaktan çıkarıp, gerçek bir operasyonel merkez haline getirir.
Yatırımla vatandaşlık ve uzun vadeli vergi stratejisi
Letonya Golden Visa, uzun vadede kalıcı oturum ve belirli koşullar oluştuğunda vatandaşlığa giden yolu açar. Vergi planlamasını sadece “bugünün oranları” üzerinden değil, muhtemel statü değişiklikleri üzerinden kurgulayın:
- Kalıcı oturum sonrası Letonya’yı ana ikametgâh yapmak istiyorsanız, dünya çapındaki gelir yapınızı buna uygun sadeleştirin.
- Önümüzdeki 5–10 yılda exit planladığınız şirketler, gayrimenkul satışları veya miras devirlerini şimdiden Letonya perspektifinden simüle edin.
- Corpenza’nın yatırımla vatandaşlık ve vergi optimizasyonu hizmetlerini birlikte kullanarak, hem pasaport hem vergi statüsünü eş zamanlı yönetebilirsiniz.
Böylece Golden Visa’yı, tek ülkeye bağlı kalmadan, çoklu vatandaşlık ve çoklu ikamet içeren daha geniş bir küresel mobilite stratejisinin parçası haline getirirsiniz.
Uygulanabilir Adımlar, Riskler ve Corpenza ile Çalışırken Dikkat Etmeniz Gerekenler
Golden Visa sonrası ilk 12 ay için aksiyon planı
Letonya Golden Visa’nızı aldıktan sonraki ilk yıl, vergi ve uyum açısından kritik bir dönemdir. Aşağıdaki adımları netleştirin:
- Gün takibi: Letonya’da kalacağınız günleri önceden planlayın, 183 gün eşiğini aşıp aşmayacağınızı yıl başından modelleyin.
- Gelir envanteri: Dünyadaki tüm gelir kaynaklarınızı (şirket kârı, maaş, kira, temettü, sermaye kazancı) ve hangi ülkede vergilendiklerini listeleyin.
- Şirket ve gayrimenkul yapısı: Letonya’daki yatırımınızı şahıs, yerel şirket veya uluslararası holding üzerinden mi taşıyacağınıza karar verin.
- Oturum, aile ve iş gücü: Eş, çocuklar ve kilit çalışanlarınız için oturum ve çalışma izinlerini, vergi mukimliği etkisini de gözeterek planlayın.
Corpenza, bu ilk fazda oturum izni ve şirket kuruluşunu yürütürken, aynı anda uluslararası muhasebe ve vergi optimizasyonu danışmanlığını entegre şekilde sunar. Böylece farklı ülkelerdeki danışmanlar arasında koordinasyon kaybı yaşamazsınız.
Kaçınmanız gereken tipik hatalar
Letonya Golden Visa alan yatırımcıların sık yaptığı hatalar:
- Gün sayısını önemsememek: Sık sık Letonya’ya gidip gelerek farkında olmadan 183 günü aşmak ve istenmeyen vergi mukimliği doğurmak.
- Çifte vergilendirme anlaşmalarını dikkate almamak: Aynı geliri iki ülkede vergilendirmek, oysa anlaşma kapsamında mahsup imkânı varken kullanmamak.
- Şirketi “boş kabuk” gibi kurgulamak: Gerçek ekonomik faaliyet göstermeyen, sadece oturum için kurulan yapılar; bu tür yapılar hem göç idaresi hem vergi otoriteleri nezdinde risk taşır.
- Global iş gücü düzenini planlamamak: Uzaktan çalışan ekiplerin yanlış ülkede vergilendirilmesine neden olacak sözleşme ve bordro hataları yapmak.
Bu risklerin çoğunu, sürecin başında doğru danışmanlık alarak yönetebilirsiniz. Corpenza, Letonya’daki yatırım, şirket ve iş gücü yapısını; Türkiye, Körfez ülkeleri ve diğer ana pazarlarınızla uyumlu bir bütün olarak kurgular.
Güncel regülasyonlar, resmi kaynaklar ve değişim riski
Golden Visa programları son yıllarda AB düzeyinde sıkı incelemeye tabi hale geldi. Letonya için:
- Program koşulları, yatırım tutarları ve başvuru kriterleri önümüzdeki yıllarda güncellenebilir.
- AB’nin kara para aklama ve şeffaflık düzenlemeleri, fon kaynağı ispatı ve raporlama yükümlülüklerini artırır.
- Vergi mevzuatında, özellikle çok uluslu yapıların vergilendirilmesine ilişkin BEPS ve ATAD uyumlu değişiklikler gündeme gelebilir.
Güncel kuralları ve anlaşmaları takip etmek için Letonya Maliye Bakanlığı ve vergi idaresi gibi resmi kaynakları referans alın; çifte vergilendirme anlaşmaları için Letonya Maliye Bakanlığı sitesini kullanabilirsiniz. Oturum ve göç süreçlerinde ise Letonya Göç Dairesi (OCMA) güncellemelerini izleyin:
https://www.pmlp.gov.lv/en.
Corpenza, bu regülasyon değişimlerini sürekli izleyip, Letonya Golden Visa planınızı; oturum izni, şirket yapısı, uluslararası iş gücü, bordro ve vergi optimizasyonu açısından güncel tutar. Böylece Letonya’yı, sadece bir oturum noktası değil, sürdürülebilir ve uyumlu bir global genişleme üssü olarak kullanabilirsiniz.
